امام زمان(عج) کیست؟ چگونه نسبت به او معرفت پیدا کنیم؟
مهدى موعود
امام عصرعلیه السلام فرزند امام حسن عسکرى علیه السلام در روز پانزدهم شعبان سال
255 ه . ق (سپیده دم روز جمعه)، در شهر سامرا دیده به جهان گشود. مادر او، بانویى
به نام ریحانه است که به او نرگس، سوسن و صیقل گفته مى شود.
نام او، «محمد» است که خود پیامبرصلى الله علیه وآله این
نام را بر او نهاده و فرموده است : «اسم او اسم من است و کنیه او کنیه من» ؛ بر
این اساس کنیه او، ابوالقاسم است. وى به ابوصالح نیز معروف است. آن حضرت، داراى
القاب فراوانى است ؛ از جمله : مهدى، منصور، قائم، حجت (حجت اللَّه)، صاحب الامر،
بقیةاللَّه، صاحب الزمان و... . حضرت ولى عصر(عج) تا سال 260 ه . ق تحت تربیت و
سرپرستى پدر بزرگوارش مى زیست و در همان زمان از مردم پنهان نگه داشته مىشد و جز
خواصّى از شیعیان، کسى با آن حضرت ملاقات نداشت. او از سال 260 ه . ق (مصادف با
شهادت پدر گرامىاش امام عسکرى علیه السلام) عهده دار
منصب والاى امامت گردید.
درباره ویژگى ها و خصوصیات مهدى موعود، مطالب فراوانى در
روایات آمده است ؛ از جمله اینکه او از امت پیامبر، آل محمد، فرزندان ابوطالب،
بنى هاشم، نسل پیامبرصلى الله علیه وآله، عترت نبى، ذوى القربى و اهل بیت رسول خدا
و از ذریه و فرزندان پیامبر است. همچنین او از فرزندان على بن ابى طالب، فاطمه
زهرا، امام حسین و امام حسن عسکرى علیهم السلام است. مهدى(عج) شبیه پیامبرصلى
الله علیه وآله، یکى از سروران اهل بهشت، خلیفةاللَّه و پیشواى شایسته امت است.
درباره شمایل و اوصاف ظاهرى و جمالى او نیز آمده است :
حضرت مهدى(عج)، داراى
چهرهاى جوان و گندمگون، چشمان سیاه و درشت، بینىاش کشیده و زیبا، ابروهاى هلالى
و کشیده، شانهاى پهن، دندانهاى برّاق و گشاده، دستان و انگشتانى درشت، پیشانى
بلند و تابنده، گونههاى کم گوشت و اندکى متمایل به زردى (روشنى)، عضلات محکم،
اندام زیبا و متناسب است. او بسیار خوش منظر بوده و بر گونه راستش خالى مشکین و در
میان شانهاش اثرى چون، اثر نبوّت هست.
از ویژگى ها و صفات اخلاقى «مهدى موعود» این است که او
اهل عبادت و شب زنده دارى، قناعت، زهد و ساده زیستى، قیام و جهاد، عدالت و احسان،
خشوع و خضوع، صبر و بردبارى، علم و دانایى، ظلم ستیزى و حق باورى است. یکى از
خصوصیات مهم او در روایات، عدالت گسترى و دادگرى و برکندن ریشه ستم و بیداد از
جهان است ؛ به حدى که همگان از عدل و مساوات گرى او بهرهمند خواهند شد. یکى از
نمودهاى مهم زندگى امام مهدى(عج)، پنهان زیستى او و دارابودن دو غیبت (صغرى و
کبرى) است. پس از شهادت پدر بزرگوار آن حضرت، کسى - به جز نایبان چهارگانه (عثمان
بن سعید عمرى، محمد بن عثمان، حسین بن روح نوبختى و على بن محمد سمرى) - با او
ملاقات نمى کرد ؛ مگر در موارد استثنایى. در واقع پس از شهادت پدرش، غیبت صغراى
او شروع شد و هفتاد سال ادامه یافت (260 ه . ق تا 329 ه . ق). از سال 329 ه . ق
غیبت کبراى حضرت مهدى شروع گردید و تا وقتى که خداوند بخواهد و او ظهور کند، ادامه
خواهد یافت.
ظهور و قیام او از کنار خانه خدا و شهر مکه آغاز مى گردد
و به هدایت و راهنمایى انسانها مىپردازد او پس از اتمام حجت با تمامى سرکشان و
ستمگران، به مبارزه با آنها مىپردازد. حضرت مهدى(عج) ابتدا به تشکیل حکومت جهانى
و نصب حاکمان مىپردازد. آن گاه شروع به اصلاح جامعه مى کند و در این زمینه به رشد
و بالندگى فکرى و اخلاقى انسانها همّت مى گمارد و زمینه هاى تعالى و شکوفایى
معنوى و مادى جوامع را فراهم مى سازد. عمران و آبادانى سراسر زمین را فرا مى گیرد
و طبیعت خرّم و پر ثمر مى شود. ترازوى قسط و عدالت، در جامعه گسترده شده و مساوات
و برابرى حاکمیت مىیابد. رفاه و امنیت و آرامش مردم تأمین و نیازهاى مختلف آنان
برطرف مىشود. آیین یکتاپرستى رایج و دین اسلام در کل جهان گسترش مىیابد. معنویت،
عقلانیت و عدالت فراگیر مىشود و از نورانیت و زیبایى ویژهاى برخوردار مىگردد.
در اینجا به چند روایت درباره امام مهدى(عج) اشاره
مىشود :
1. پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود : «یخرج فى آخرالزمان
رجلُ من ولدى، اسمه کاسمى و کنیته ککنیتى، یملأ الارض عدلاً کما مُلِئت جوراً ؛
فذلک المهدى»(1) ؛ «در آخرالزمان مردى از فرزندان من خروج مىکند ؛ نام او، همانند
نام من و کنیه او، همانند کنیه من است. او زمین را پر از عدل و داد مىکند ؛ همان
گونه که پر از ستم شده باشد و او همان «مهد» است.
2. پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود : «المهدى من وُلدى،
اسمه اسمى و کنیته کنیتى، اشبه الناس بى خلقاً و خُلقاً»(2) ؛ «مهدى از فرزندان من
است ؛ نام او نام من و کنیه اش کنیه من، از نظر سیرت و صورت شبیه ترین مردمان به
من است».
3. پیامبرصلى الله علیه وآله مىفرماید : «انّ علیّاً وصیّى
و من ولده القائم المنتظر المهدى الّذى یملأ الارض قسطاً و عدلاً...»(3) ؛
«علىعلیه السلام وصى من است و از فرزندان او است قائم منتظر مهدى [موعود] که زمین
را پر از عدل و داد مىکند».
شناخت امام زمان
در یکى از روایات مشهور شیعه و سنّى از پیامبر اکرم«ص»
آمده است : «مَن مات ولم یعرف امام زمانِه، ماتَ میتة جاهلیّة»الغدیر، ج 10، ص 360
؛ میزان الحکمة، ج 1، ص 171، ح 840 ؛ بحارالانوار، ج 72، ص 135.
؛ «هر کسى بمیرد در حالى که امام زمان خود را
نشناخته باشد، به مرگ جاهلى مرده است».
امام صادق«ع» این جاهلیت را چنین معرفى مىکند : «جاهلیة
کفر و نفاق و ضلال»کافى، ج 1، ص 377، ح 3.
با توجه به این روایات، اهمیت شناخت امام زمان(عج) را
مىتوان در موارد زیر خلاصه کرد :
یک. شرط
اسلام واقعى:
بر اساس روایات مختلف ،از جمله حدیث «من مات و لم یعرف
امام زمانه، مات میتة جاهلیة»، معرفت امام عصر، شرط اسلام است و اگر کسى بدون
شناخت امام از دنیا برود، گویا از اسلام واقعى و اصیل بىبهره بوده است. پس شناخت
امام زمان، آنگاه مى تواند انسان را از مرگ جاهلى دور کند که بتواند به دستورات
او پاینده بوده و از ارشادات و هدایتهاى او بهرهمند شود.
دو. رسیدن به هدایت واقعى:
شناخت امام عصر«ع»، چراغ هدایت و رمز دیندارى است و
نتیجه آن، دستیابى به صراط مستقیم، خداشناسى، حق شناسى و راه کمال و سعادت است.
یکى از دعاهاى مهم در عصر غیبت، این دعا است که مىگوییم : «اللّهم عرّفنى نفسک
فانّک ان لَم تُعَرّفنى نَفسَک لَم اَعرِف رَسولَکَ، اللّهُم عرِّفنى رَسولک فانّک
اِن لم تُعرِّفنى رسولک لم اَعرف حجّتکَ ؛ اللّهُم عَرِّفنى حجّتِک فانّک اِن لم تُعرِّفنى
حُجّتک ضللتُ عن دینى»کمال الدین، ج2، ص 343.
؛ «خداوندا! خود را به من بشناسان که اگر
خودت را به من نشناسانى، پیامبرت را نخواهم شناخت. خداوندا! رسولت را به من
بشناسان که اگر رسول خود را، به من نشناسانى، حجّتت را نخواهم شناخت. خداوندا!
حجّت خودت را به من بشناسان که اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دین خود گمراه
خواهم شد».
سه. رسیدن به
ثواب یارى او:
بر اساس بعضى از روایات، شناخت امام زمان(عج) و باور
قلبى به او، باعث نزدیکى هر چه بیشتر انسان به او مىشود. اگر با این معرفت از
دنیا برود، از پاداشهاى بیشمارى برخوردار خواهد شد که یکى از آنها درک ثواب یارى
امام عصر«ع» در زمان ظهور است ؛ یعنى، چنین شخصى، همچون کسى است که در لشکر آن
حضرت بوده و یا زیر پرچم او نشسته است کافى، ج 1، ص 37.
از آنجا که امام الگوى عملى براى انسانها است، شناخت
نیز باید به ابعاد فکرى، عملى و روحى امام نیز ناظر باشد. اما این شناخت از سه راه
- که مکمل یکدیگر مىباشند - حاصل مىشود:
ویژگی های
امام زمان
بر اساس منابع معتبر روایى و تاریخ، امام مهدى(عج)
خصوصیات و خصالى برجسته و والایى دارد که در بعضى از آنها منحصر به فرد بىهمتا
است و یا جامع همه ویژگىها و خصایص است که دیگر اولیا و انبیا دارنده بعضى از
آنها بودند.
یک.
دانشمندترین و حکیمترین مردم:
رسول خدا«ص» فرموده است : «انّ الله اختار من الایّام
الجمعه و من اللیالى القدر و من الشهور رمضان و اختارنى نبیّاً و اختار علیّاً لى
وصیّاً و ولیّاً و اختار من علىِّ الحسن و الحسین«ع» حجّة الله على العالمین
تاسعهم اَعلمهم و احکمهم» بحار الانوار، ج 46، ص 372، ج 14 ؛ کمال الدین، ص 281، ج
32. ؛ «خداوند
متعال از روزها، روز جمعه و از شبها، شب قدر و از ماهها، ماه رمضان را برگزید.
مرا نیز پیامبر برگزید و على را براى من جانشین و ولىّ انتخاب کرد. از على نیز حسن
و حسین را حجت براى جهانیان برگزید که نهمین فرزند حسین (قائم)، دانشمندترین و
حکیمترین آنان است».
دو. مورد
عنایت مخصوص الهى:
امام باقر«ع» فرمود : «القائمُ منّا منصورٌ بالرعب مؤیّد
بالنصر تطوى له الارض...» بحار الانوار، ج52، ص 191 ؛ منتخب الاثر، ص 360؛ «قائم
ما با «رعب» یارى
شده و به نصرت الهى تأیید مىشود. زمین براى او رام مىگردد و...».
امام باقر«ع» نیز فرموده است : «هرگاه قائم آل محمد«ص»
ظهور کند، خداوند او را با فرشتگان نشان دار (بالملائکة المسوّمین) و مقرّب یارى
مىکند، جبرئیل، پیشاپیش او و میکائیل از طرف راست و اسرافیل از طرف چپ او حرکت
مىکنند. بهت و رعب و وحشت به فاصله یک ماه راه - از جلو، عقب، چپ و راست او -
حرکت مىکند (یعنى شعاع هیبت آن حضرت، تا مساحت یک ماه راه را زیر پوشش مىگیرد) و
فرشتگان مقرّب خدا، خدمت گزاران او هستند. همراه او، شمشیرى بر کشیده و برهنه است.
خداوند متعال، روم، دیلم، هند، کابل و خزَر را براى او فتح مىکند» ؛ الغیبة
النعمانى، ص 234، ج 22 ؛ بشارة الاسلام، ص 118.
سه. عصاره و
شبیه پیامبران:
امام زین العابدین«ع» فرموده است : «فى القائم منّا سنن
من الانبیاء : سُنةٌ من
اَبینا آدم«ع» و سُنةٌ من نوح سُنةٌ من ابراهیم و سُنّةٌ من موسى و سُنّةٌ من عیسى
و سنّة من ایّوب و سُنّة من محمد«ص» ؛ فَأمّا من آدم، و نوح فَطولُ العُمر و اَمّا
من ابراهیم، فخفاءُ الولادة و اعتزالُ النّاس و امّا من موسى فالخَوفُ و الغیبة و
امّا من عیسى فاختَلافِ النّاسِ فیه و امّا من ایّوب فالفرجُ بعد البَلوى و امّا
مِن محمّد فالخُروجُ بالسّیف»کمال الدین، ج 1، ص 221، باب 31، ح 30 ؛ «در قائم ما
سنّتهایى از پیامبران وجود دارد : سنّتى از پدرمان آدم«ع»، سنّتى از نوح، سنتى از
ابراهیم، سنتى از موسى، سنّتى از عیسى، سنتى از ایوب و سنتى از حضرت محمد«ص». اما
از آدم و نوح، «طول عمر» و اما از ابراهیم، «پنهانى ولادت و کنارهگیرى از مردم» و
اما از موسى «خوف و غیبت» و اما از عیسى «اختلاف مردم درباره او» و اما از ایوب
«فرج پس از گرفتارى» و اما از محمد«ص» «خروج با شمشیر» و...».
چهار. داراى
عمرى طولانى:
امام سجاد«ع» درباره آن حضرت فرموده است : «فى القائم
سنّةٌ من نوح و هو طول العُمر» کمال الدین و تمام النعمة، ج 1، ص 322، ح 4. ؛ «در
قائم سنتى از نوح است و آن طول عمر (او) است».
پنج. مورد
احترام و محبوب امامان و اولیا:
مهدى موعود، برگزیده ممتاز الهى و محبوب دل صالحان،
اوصیا و انبیا - به خصوص امامان پیش از خود - و مورد احترام و توجه خاص آنان بوده
است.
حضرت صادق«ع» مى فرماید : «لو ادرکتُه لخدمتُه ایام
حیاتى»الغیبة النعمانى، ص 245، ج 26. ؛ «اگر دوران او را درک مىکردم، همه
زندگىام را در خدمت به او مىگذراندم».
پیشواى هشتم وقتى نام عزیز او (قائم) را شنید، برخاست و
بر روى پاى مبارکش ایستاد و سر نازنین را به سوى زمین خم کرد. پس کف دست راست خود
را بر سر نهاد و فرمود : «اللهم عجّل فرجه و سهّل مخرجه» منتهى الآمال، ج 2، ص 333
؛ بحار الانوار، ج 51، ص 30 ؛ «خداوندا بر فرجش شتاب کن و راه ظهور و قیامش را
آسان گردان».
محدّث جزایرى نیز نقل کرده است که روزى در مجلس حضرت
صادق«ع» اسم مبارک آن جناب برده شد، پس حضرت براى تعظیم و احترام او برخاست نجم
الثاقب، ص 444.
شش. مقتداى
عیسى«ع»:
یکى از ویژگىهاى برجسته امام مهدى(عج) تبعیت و همراهى
برخى از اولیا و برگزیدگان الهى - از جمله حضرت عیسى و خضر«ع» - با او است. بعد از
قیام جهانى آن حضرت، عیسى«ع» نیز ظهور مىکند و در پشت سر امام«ع» قرار مىگیرد.
به رهبرىاش گردن مىنهد و حتى همراه با او نماز
مىخواند... .
رسول خدا«ص» فرموده است : «یجتمع المهدى و عیسى بن مریم،
فیجىء وقت الصلاة فیقولُ المهدى بعیسى تقدّم ؛ فیقول عیسى : انّک اولى بالصلاة ؛
فیصلّى عیسى وراءه مأموماً» تذکرة الخواص، ج2، ص 325 ؛ منتخب الاثر، ص 317.
«امام، با حضرت عیسى«ع» دور هم مىآیند ؛ پس هنگام نماز
فرار مىرسد. حضرت مهدى(عج) به عیسى«ع» مىگوید : نه، شما براى امامت نماز،
شایستهترید. آنگاه
عیسى«ع»، به آن حضرت اقتدا کرده، نماز را پشت سر او مىخواند».
در روایت دیگرى نیز از پیامبر«ص» آمده است «بهشت مشتاق
چهار نفر از خاندان من است که خدا آنان را دوست دارد و مرا به دوستى آنان فرمان
داده است ؛ على، حسن، حسین و مهدى ؛ که حضرت عیسى پشت سر او نماز مىخواند». اثبات
الهداة، ج 7، ص 103.
هفت.
زیباترین موجود بهشت:
بر اساس روایات معتبر، حضرت مهدى(عج)، هم در دنیا و هم
در بهشت، از جمال و کمال بىنظیرى برخوردار است. پیامبر اکرم«ص» درباره آن حضرت
مىفرماید : «المهدى طاووس
اهل الجنّة» کشف الغمة، ج 2، ص 481. ؛ «مهدى طاووس اهل بهشت است».
این تعبیر جالب درباره هیچ پیامبر یا امامى وارد نشده
است و اختصاص به حضرت ولىعصر(عج) دارد. این رمز، نهایت زیبایى و جمال آسمانى و
فوق العاده او دارد ؛ به طورى که در میان بهشتیان، ممتاز و شاخص است و خلاصه اینکه
زیباترین موجود بهشتى و دیدنىترین تمام اهل بهشت است شمس ولایت، ص 81.
هشت. میراث دار
پیامبران
بر اساس روایات، تمام معجزات و ودایع انبیا و اوصیا،
همراه حضرت مهدى(عج) است ؛ یعنى،
او وارث پیامبران و اوصیا است و خداوند معجزات انبیا را در اختیار ایشان نهاده
است. وجود میراث پیامبران در نزد حضرت مهدى(عج)، بیانگر این است آن حضرت، جامع صفات
و خصوصیات آنان بوده و دارنده وسایل و لوازم منحصر به فرد ایشان است ؛ براى نمونه
:
الف. تابوت آدم«ع» : حضرت مهدى آن را از دریاچه طبریه
بیرون مىآورد ؛ به طورى که نه پوسیده و نه متغیّر گشته است بحار الانوار، ج 52، ص
351، ح 9104.
ب. عصاى موسى«ع» : آن را از دریاچه طبریه - و در روایتى
از غار انتاکیه - بیرون مىآورد و با آن چنان مىکند که موسى با فرعون کرد.
ج. حجر موسى«ع» : سنگى است که آن را از مکّه به همراه
خواهد داشت و تا کوفه، به هر جا که بزند، چشمهاى از آب ظاهر شود. اصحاب او بنوشند
؛ هر کس تشنه باشد، سیراب و هر که گرسنه باشد، سیر گردد همان، ج52، ص 224، ح 37 ؛
اصول کافى، ج 1، ص 258، ح 614.
د. تورات و انجیل و سایر کتابهاى آسمانى : ... مهدى
مردم را به تورات، انجیل و کتابهاى آسمانى دعوت خواهد کرد. آنها را از غارى در
انطاکیه بیرون آورده، بین اهل تورات به تورات و اهل انجیل به انجیل و اهل زبور به
زبور حکم خواهد کرد بحار الانوار، ج 52، ص 351، ح 103 ؛ علل الشرایع، ص 161، ج3.
ه. پیراهن یوسف«ع» : جبرئیل این پیراهن را هنگامى که
حضرت ابراهیم را در آتش افکندند، بر تن او کرد. پس آن را بازوبند ساخت و به بازوى
اسحاق بست و اسحاق به یعقوب و یعقوب به یوسف... سپس در دست حضرت مهدى خواهد بود
بحارالانوار، ج 17، ص 147، ج30 ؛ اصول کافى، ج1، ص 258 ح 516.
انگشتر سلیمان : حضرت مهدى، این انگشتر را همراه خود
دارد. وقتى آن را در دست مىکند، جن و طیور بر دور او جمع مىشوند مهدى منتظر، ص
46 ؛ به نقل از : سؤال از امام
مهدى در روایات، ص 45 و 46.
ز. پیراهن رسول گرامى اسلام«ص» : یعقوب بن شعیب از امام
صادق«ع» روایت کرده است : «آیا پیراهن قائم را - که هنگام قیام مىپوشد - نشانت
ندهم؟ عرض کردم : چرا ؛ پس آن حضرت جعبهاى را خواست و آن را گشود و آن پیراهن
کرباسى را بیرون آورد. آن را باز کرد که ناگهان دیدم در آستین چپ آن، آثار خون
مشاهده مىشود. سپس فرمود : «این پیراهن پیامبر اکرم است ؛ در روزى که دندانهاى
پیشین آن حضرت، ضربه دید». آن پیراهن خونى را بوسیدم و بر صورت خویش نهادم. سپس
امام صادق«ع» آن را در هم پیچید و برداشت»الغیبة النعمانى، ص 350، ج 42.
علاوه بر این، آثار دیگرى از پیامبر اکرم«ص» و حضرت
على«ع» را به همراه دارد ؛ چون بیرقى که جبرئیل در روز بدر آورد، عمامه سحاب، زره
پیغمبر، انگشتر و عصاى آن حضرت، اسب، مصحف و ذوالفقار حضرت على«ع»، عهدنامهاى از
پیغمبر اکرم«ص» و... .
امام صادق«ع» در تأیید میراث برى امام زمان(عج) از
پیامبر اسلام مىفرماید : «تراث
رسولخدا، به امامقائم مىرسد» ؛ یکىاز یاران پرسید : تراث چیست؟ فرمود: «شمشیر،
زره، عمّامه، لباس بُرد، شلاق، اسب، زین و آلاتجنگى رسولخدا» بحار الانوار، ج
54، ص 242.
نه . دارنده
. اوصاف برتر اخلاقى
1 . امام حسین«ع» مى فرماید : «تَعرِفون المهدى بالسَّکینةِ
و الوقارِ و بمَعرِفَةِ الحَلالِ و الحَرامِ و بِحاجَةِ النّاسِ الیه و لا یحتاجُ
الى احد»الغیبة النعمانى، ص 127 ؛ منتخب الاثر، ص 309. ؛ «مهدى را با سکینه و
وقار، شناخت حلال و حرام، نیاز همگان به او و بىنیازى او از همه خواهید شناخت».
2. در روایت دیگرى آمده است : یکونُ اَولى بالنّاسِ من اَنفُسِهِم و اَشفَقَ علیهم
من آبائِهم و اُمّهاتهم و یکونَ اَشَدّ الناس تَواضُعاً للّهِ عَزَّ و جَلَّ و
یکونُ اخَذَ النّاسِ بِما یَأمُرُ به و اَکَفَّ النّاس عَمّا یَنهى عنه»الزام
الناصب، ص 10. ؛ «او براى مردم از خودشان اولىتر، از پدر و مادرشان مهربانتر و
در برابر خدا، از همه متواضعتر است. آنچه به مردم فرمان مىدهد، خود بیش از
دیگران به آن عمل مىکند و آنچه مردم را از آن نهى مىکند، خود بیش از همگان از آن
پرهیز مىکند». 3. «دلالته فى
خصلتین : فى العلم و استجابَةِ الدَّعوةِ و کلِّ ما أخبَرَ بِهِ من الحوادثِ الّتى
تَحدُثُ قبلَ کونِها فذلک بعَهد معهود الیه من رسول الله«ص» توارَثَه عن آبائه
عنه«ع» عیون الاخبار، ج1، ص 170. ؛ «مهدى، دو نشانه بارز دارد که با آنها شناخته
مىشود : دانش بیکران و استجابت دعا. آنچه از
رویدادها پیش از وقوع آنها سخن بگوید، به صورت پنهانى است که توسط پدران خود، از
رسول خدا، به ارث برده است». 4. امام رضا«ع» فرموده است : « یکونُ
اَعلَمُ النّاس و اَحکَمُ النّاس و اَتقى النّاس و اَسخَى النّاس و اَعبَدُ
النّاس... و یکونُ مُحَدِّثاً» من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 418 ؛ «...
او داناترین مردم و حکیمترین، پرهیزگارترین،
بردبارترین، سخىترین و عابدترین آنان است و فرشتگان با او سخن مىگویند
».
1) عقدالدرر،
ص 32 ؛ تذکرة الخواص، ص 363.
2) بحارالانوار، ج 51، ص 71، ح 13 ؛ فرائد السمطین، ج 2، ص 335 ؛ کمال
الدین، ج 1، ص 286، ح 1.
3) ینابیع المودّة، ج 30، ص 109، (باب 87).
برای مطالعه بیشتر ر.ک: مهدویت (پیش از ظهور ) ، رحیم کارگر ، نشر معارف
Manba:Porseman.org
