عشق و محبت الهی زیباترین
و شیرین‌ترین پدیده در عالم وجود است و خوشا به حال آن که در پی راه‌های
دست‌یابی به محبت اوست. طرح سؤال گویای آن است که جرقه محبت و عشق الهی در
دل پرسشگر وجود دارد، که باعث طرح سؤال شده است. مولانا می‌گوید:
عاشقی پیداست از زار دل پشت بیماری چو بیماری دل
برای شکوفا شدن آن محبت چند راهکار ارائه می‌شود:
1- یادآوری نعمت‌ها: علامه طباطبایی در ذیل آیه "الذین آمنوا کان أشدّ حبّاً لله"(1) اشاره نموده که یکی از راه‌های ایجاد و یا افزایش محبت خدا در دل انسان این است که آدمی نعمت‌های گوناگون است (از جمله نعمت وجود خود) را به یاد آورد که خداوند به او عنایت کرده است.(2) همان طور که در محبت‌های زمینی اگر کسی بدون توقع، چندین بار به انسان احسان کند، به طور طبیعی محبت او در دل ایجاد می‌گردد، توجه به آن همه نعمت‌های الهی به طور یقین محبت خداوند را در دل انسان پدید خواهد آورد.
2ـ یکی از بهترین راه‌های پیدایش عشق و محبت در دل انسان نسبت به چیزی، دیدن آن چیز زیبا است. در عشق‌های زمینی چه بسا در پی دیدن یک چهره زیبا محبت در دل پدید می‌آید. این قاعده درباره خدا که تمام زیبایی‌ها از آنِ اوست و او خالق همه زیبایی‌هاست، نیز صادق است، پس انسان از طریق مشاهده و اندیشه در زیبایی‌های عوالم وجود و پدیده‌های عالم طبیعت می‌تواند به محبت الهی برسد، چون همه عالم با تمام زیبایی‌های آن جلوه‌ای از جمال بی‌مثال حضرت حق است.(3)سالار شیهدان در دعای عرفه می‌گوید: آیا ظهوری در عالم وجود دارد که از آن تو نباشد،و کور است چشمی که تو را بر پدیده‌های عالم نبیند.(4)همان طور که بر اساس آموزه‌های وَحْیانی، مطالعه آیات خداوند در جهان ما را به شناخت او می‌رساند، دقت در زیبایی‌های جهان نیز ما را به محبت آن خالق زیبا آفرین خواهد رساند.
3ـ راه دیگر اُنس، مناجات و دعاهای اهل بیت(ع) است. از طریق خواندن آنها انسان به محبت الهی می‌رسد، مثلاً سالار شهیدان در دعای عرفه می‌گوید: "تویی که اغیار را از دل‌های دوستدار انت محو کردی، تا آن که جز تو را دوست نداشته باشند، ای کسی که شیرینی اُنسی خود را به دوستانت چشاندی".(5) این گونه آموزه‌ها انسان را بدین حقیقت هدایت می‌کند که شیرینی محبت خدا را باید از او خواست، تا در دل‌های ما ایجاد کند. اوست که محبت خود را در بنده صالح ایجاد می‌کند، یعنی هر جا زمینه و ظرف دل پاک یافت، محبت خود را در آن نازل می‌کند.
4ـ تلاوت کتاب خدا :راه دیگر، تلاوت مداوم قرآن کریم است. گفتگوهای پیوسته و مداوم با فرد که در سخن گفتن هنرها و زیبایی‌هایی از خود نشان می‌دهد، سبب می‌شود مخاطبان به او علاقه پیدا کنند؛ خواندن مداوم کلام الهی نیز باعث می‌شود که محبت حق تعالی (که عمیق‌ترین حقایق با زیباترین بیان در کلمات او تجلی کرده است) در دل انسان پدید آید، به خصوص که طبق گفته امیرمؤمنان، قرآن کریم، ظاهر زیبا و باطن ژرف دارد.(6) طبیعی است چنین کلامی قدرت نفوذ بهتر و بیشتر دارد که دل خواننده را به سوی گوینده آن کلمات جذب نماید.
عاشقی پیداست از زار دل پشت بیماری چو بیماری دل
برای شکوفا شدن آن محبت چند راهکار ارائه می‌شود:
1- یادآوری نعمت‌ها: علامه طباطبایی در ذیل آیه "الذین آمنوا کان أشدّ حبّاً لله"(1) اشاره نموده که یکی از راه‌های ایجاد و یا افزایش محبت خدا در دل انسان این است که آدمی نعمت‌های گوناگون است (از جمله نعمت وجود خود) را به یاد آورد که خداوند به او عنایت کرده است.(2) همان طور که در محبت‌های زمینی اگر کسی بدون توقع، چندین بار به انسان احسان کند، به طور طبیعی محبت او در دل ایجاد می‌گردد، توجه به آن همه نعمت‌های الهی به طور یقین محبت خداوند را در دل انسان پدید خواهد آورد.
2ـ یکی از بهترین راه‌های پیدایش عشق و محبت در دل انسان نسبت به چیزی، دیدن آن چیز زیبا است. در عشق‌های زمینی چه بسا در پی دیدن یک چهره زیبا محبت در دل پدید می‌آید. این قاعده درباره خدا که تمام زیبایی‌ها از آنِ اوست و او خالق همه زیبایی‌هاست، نیز صادق است، پس انسان از طریق مشاهده و اندیشه در زیبایی‌های عوالم وجود و پدیده‌های عالم طبیعت می‌تواند به محبت الهی برسد، چون همه عالم با تمام زیبایی‌های آن جلوه‌ای از جمال بی‌مثال حضرت حق است.(3)سالار شیهدان در دعای عرفه می‌گوید: آیا ظهوری در عالم وجود دارد که از آن تو نباشد،و کور است چشمی که تو را بر پدیده‌های عالم نبیند.(4)همان طور که بر اساس آموزه‌های وَحْیانی، مطالعه آیات خداوند در جهان ما را به شناخت او می‌رساند، دقت در زیبایی‌های جهان نیز ما را به محبت آن خالق زیبا آفرین خواهد رساند.
3ـ راه دیگر اُنس، مناجات و دعاهای اهل بیت(ع) است. از طریق خواندن آنها انسان به محبت الهی می‌رسد، مثلاً سالار شهیدان در دعای عرفه می‌گوید: "تویی که اغیار را از دل‌های دوستدار انت محو کردی، تا آن که جز تو را دوست نداشته باشند، ای کسی که شیرینی اُنسی خود را به دوستانت چشاندی".(5) این گونه آموزه‌ها انسان را بدین حقیقت هدایت می‌کند که شیرینی محبت خدا را باید از او خواست، تا در دل‌های ما ایجاد کند. اوست که محبت خود را در بنده صالح ایجاد می‌کند، یعنی هر جا زمینه و ظرف دل پاک یافت، محبت خود را در آن نازل می‌کند.
4ـ تلاوت کتاب خدا :راه دیگر، تلاوت مداوم قرآن کریم است. گفتگوهای پیوسته و مداوم با فرد که در سخن گفتن هنرها و زیبایی‌هایی از خود نشان می‌دهد، سبب می‌شود مخاطبان به او علاقه پیدا کنند؛ خواندن مداوم کلام الهی نیز باعث می‌شود که محبت حق تعالی (که عمیق‌ترین حقایق با زیباترین بیان در کلمات او تجلی کرده است) در دل انسان پدید آید، به خصوص که طبق گفته امیرمؤمنان، قرآن کریم، ظاهر زیبا و باطن ژرف دارد.(6) طبیعی است چنین کلامی قدرت نفوذ بهتر و بیشتر دارد که دل خواننده را به سوی گوینده آن کلمات جذب نماید.
پی‌نوشت‌ها:
1. سوره بقره،آیه 165:"کسانی که ایمان آورده‌اند، بیشترین محبت را به خدا دارند".
2. المیزان ج 1، ص 418، نشر دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1372ش.
3. امام خمینی، چهل حدیث، ص 634، نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، 1378ش.
4. مفاتیح الجنان، دعای عرفه.
5. دعای عرفه امام حسین، مفاتیح الجنان.
6. نهج البلاغه، خطبه 18.
منبع: مرکز پاسخگویی به سوالات دینی
